AHR tuhhiittij uási ive 2019 sämitiggevaaljâi vaaljâluvâttâlmân occei väidimijn

Vaaljâluvâttâlmân tääl tuhhiittum nubástusocceeh iä innig pyevti jienâstiđ ive 2019 vaaljâin. Sii kuittâg kalga merkkiđ sämitige vaaljâluvâttâlmân čuávuvii vaaljâi várás.

Alemus haldâttâhriehti hilgoi meiddei kulmâ vaaljâ puáttus nannoodmân lohtâseijee väidim.

Ive 2019 sämitiggevaaljah láá porgâttâm alemuu haldâttâhrievti

Sämitigge haldâttâs hilgoi ive 2019 nubečyet sämitige vaaljâluvâttâlmân merkkuumân kyeskee ucâmuš. Čohčuv 2019 adelum miärádâsâiguin AHR macâttij sämitige haldâttâsân uđđâsist kieđâvušsâmnáál maaŋgâid aašijd, moh kuoskii merkkim sämitige ive 2019 vaaljâluvâttâlmân. Uásist alemuu haldâttâhrievti miärádâsâin nobdui, ete ulmuu kalga merkkiđ sämitige miärádâssáin vaaljâluvâttâlmân. Uásist lâi koččâmâš vááijuvlâš vuáđustâlmijn tâi áášán finnejum uđđâ čielgiittâsâst.

Sämitige haldâttâs čoovdij AHR uđđâsist kieđâvuššâmnáál macâttum aašijd juovlâmáánust 2019. Alemuu haldâttâhriähtán vaidâlij 171 miärádâsâst.

Sämitige ive 2019 vaaljâid toimâttij 2.–30.9.2019. Sämitige vaaljâlävdikodde nanodij 2.10.2019 tohhum miärádâssáin sämitiggevaaljâi puáttus.

Liiŋkah ihekirjemiärádâssáid, main väidimeh láá tuhhiittum

ČUÁVDIMČIELGIITTÂS IHEKIIRJÁN

Adelempeivi 23.4.2021

Vuárkkumnummeer 218

Diaarinummeer 723/3/20

Sämitiggevaaljah – Merkkim vaaljâluvâttâlmân – Alemuu haldâttâhrievti oovdeb miärádâs – Oovdeb miärádâs čanneevuotâ – Miärádâs laavâvuáimálâšvuotâ já riehtivyeimi – Vuoigâdvuotâtorvo tárbu

Alemus haldâttâhriehti lâi oovdeb miärádâsâstis nabdam, ete A lii sämitiggeest adelum laavâ 3 §:st uáivildum sämmilâš já A ličij taan tiet kolgâm merkkiđ ive 2019 sämitige vaaljâluvâttâlmân. Alemus haldâttâhriehti lâi adelâm taam miärádâs ive 2019 toimâttem maŋa. Alemus haldâttâhriehti lâi nabdam, ete koččâmâššáin A merkkim ive 2019 vaaljâluvâttâlmân lâi ain jiečânâs merhâšume puáttee vaaljâin já macâttâm ääši sämitige haldâttâsân uđđâsist kieđâvuššâmnáál. Sämitige haldâttâs lâi ääši macâttem maŋa tohhum uđđâ miärádâssáin hilgom A njuolgimvátámâš já nabdam, ete A ij lah sämitiggeest adelum laavâ 3 §:st uáivildum sämmilâš.

Alemus haldâttâhriehti noobdij, ete ko ton oovdeb miärádâs váldá vuotân, sämitige haldâttâs ij ličij kolgâm árvuštâllâđ nubástusoccee sämmilâšvuođâ já vuoigâdvuođâ šoddâđ merkkejum vaaljâluvâttâlmân eresnáál ko alemuu haldâttâhrievti oovdeb miärádâsâst lâi tohhum. Tánávt vaidâlemvuálááš sämitige haldâttâs miärádâs koolgâi komettuđ.

Veikkâ nubástusoccee ij innig puáhtum meridiđ jienâstemvuoigâlâžžân ive 2019 vaaljâin, koččâmâššáin nubástusoccee merkkim vaaljâluvâttâlmân lâi ain jiečânâs merhâšume nubástusoccee vuoigâdvuođâtorvo peeleest puáttee vaaljâin. Nubástusoccee vuoigâdvuođâtorvo visásmitten várás nubástusoccee koolgâi merkkiđ sämitige vaaljâluvâttâlmân čuávuváá tove toimâttum sämitiggevaaljâin.

Suomâ vuáđulaahâ 3 § 3 moomeent já 99 § 1 moomeent

Laahâ sämitiggeest 23 § 1 moomeent já 26 d §

ČUÁVDIMČIELGIITTÂS IHEKIIRJÁN

Adelempeivi 23.4.2021

Vuárkkumnummeer 227

Diaarinummeer 563/3/20

Sämitiggevaaljah – Merkkim vaaljâluvâttâlmân – Sämmilâšvuotâ – Sämikielâ – Vigretuođâštusân merkkim “Lappi” – Rippâkirjemerkkim – Eeji äijih – Vaanhim jiešidentifikaatio

Sämmilâžžân jieijâs nabdee nubástusoccee A lâi čáittám čielgiittâs ive 1887 šoddâm eejis äijih C vuossâmužžân oppum kielâst virgetuođâštus, mast suu eenikiellân lâi merkkejum “Lappi”. Sämitige haldâttâs alemuu haldâttâhriähtán toimâttum rippâkirjemerkkiimist tiettui, ete vaidâleijee eeji äijih eenikiellân lâi merkkejum “L” ađai laapikielâ. Merkkim “L” saja lâi maŋeláá čallum merkkim “s” uáivildin suomâkielâ. Sämitige haldâttâs lâi almottâm, ete merkkim lâi virgeomâhái tooimâst nubástum kielâmerkkiimijd tovâdijn. Ko valdui vuotân, ete virgetuođâštusâst C já suu vanhimij eenikiellân lâi merkkejum laapikielâ, alemus haldâttâhriehti noobdij, ete nubástusoccee eeji äijih vuossâmužžân oppum kielân lâi čaittum tuárvi tuođâštus já čaittum čielgiittâs vuáđuld ulmuu vuossâmužžân oppum kiellân kalga anneeđ sämi- ađai laapikielâ. Ääšist lâi čaittum čielgiittâs, mon vuáđuld nubástusoccee ečirokke lâi annaam jieijâs sämmilâžžân. Sun lâi uuccâm sämitiggevaaljâi vaaljâluvâttâlmân iivij 1999 já 2007, mutâ suu ucâmušah lijjii hilgum. Alemus haldâttâhriehti noobdij, ete nubástusoccee eeči ličij puáhtám merkkiđ sämitiggevaaljâi vaaljâluvâttâlmân sämitiggeest adelum laavâ 3 § 1 saje vuáđuld já ete nubástusoccee teevdij mainâšum ceehi 3 saje miäldásii iävtu toin agâstâlmáin, ete aainâs-uv ohtâ suu vanhimijn ličij puáhtám merkkiđ jienâstemvuoigâlâžžân sämmilâšairâskode tâi sämitige vaaljâin.

Laahâ sämitiggeest 3 § 1 ja 3 saje

Liiŋkah ihekirjemiärádâssáid, main väidimeh láá hilgum

ČUÁVDIMČIELGIITTÂS IHEKIIRJÁN

Adelempeivi 23.4.2021

Vuárkkumnummeer 215

Diaarinummeer 535/3/20

Sämitiggevaaljah – Merkkim vaaljâluvâttâlmân – Sämmilâšvuođâmiäruštâllâm – Vaanhim sämmilâšvuotâ – Stuorrâvaanhim merkkejum ovdebii vaaljâi vaaljâluvâttâlmân

A lâi ucâmušâst šoddâđ merkkejum sämitige vaaljâluvâttâlmân pahudâm, ete sun ana jieijâs sämmilâžžân, já táttum, ete suu merkkejeh vaaljâluvâttâlmân sämitiggeest adelum laavâ 3 § 3 saje vuáđuld. A lâi eereeb iärásij čáittám, ete suu ákku já muáđá lává merkkejum sämitige vaaljâluvâttâlmân.

Sämitige vaaljâlävdikodde lâi hilgom A táttum šoddâđ merkkejum jienâstemvuoigâlâžžân sämitige vaaljâluvâttâlmân. Sämitige vaaljâlävdikodde já sämitige haldâttâs lijjii hilgom A njuolgimvátámâšâid. Sämitige haldâttâs lâi njuolgimvátámâš hilgojeijee miärádâsâst eereeb iärásij pahudâm, ete sämitiggeest adelum laavâ 3 § 3 saajeest mainâšum kriiteer, mon mield sämmilijn uáivilduvvoo mainâšum laavâst eereeb iärásij ulmuu, kiän vaanhimijn ohtâ ličij puáhtám merkkiđ jienâstemvuoigâlâžžân sämmilâšairâskode tâi sämitige vaaljâin, lii sirdumpaje njuolgâdus, mii ij šoddâm innig heiviittemnáál. Njuolgimvátámâš hilgojeijee miärádâsâst lâi meiddei čujottum toos, ete A ij lamaš čáittám, ete suu vaanhimist ličij 3 § miäldásâš jiešidentifikaatio já koččâmâš ij lah tondet lamaš vaanhim identiteetân identifisistum.

Alemus haldâttâhriehti pahudij, ete sämitiggeest adelum laavâ 3 § 3 saajeest tâi toos kyeskee munepargoin ij lah räijejum koččâmâšâst orroo kriiteer heiviittem tuše tiätu äigipajan. Lahâsaje uáivildem sämmilâšvuođâ miäruštâlmist ij lah meiddei laavâ tâi munepargoi vuáđuld merhâšume tast, ete olmooš ij lah ovdebijn vaaljâin uuccâm vaaljâluvâttâlmân. Návt alemus haldâttâhriehti noobdij, ete sämitige haldâttâs ij puáhtám tai vuáđustâlmijguin kyeđđiđ A merkkiihánnáá vaaljâluvâttâlmân.

Koččâmâšâst orroo tábáhtusâst nubástusoccee enni lâi jáámmám ive 2006. Ääšist finnejum čielgiittâs vuáđuld nubástusoccee eenienni já muáđáh lijjii tuhhiittum ive 2015 sämitiggevaaljâi vaaljâluvâttâlmân. Návt meiddei nubástusoccee enni ličij jiešalnees tiävdám sämitiggeest adelum laavâ 3 § 3 saje iävtu.

Nubástusoccee eeni tuhhiittem jienâstemvuoigâlâžžân sämitige vaaljâin ličij vaattâm sämitiggeest adelum laavâ 3 § vuáđuld kuittâg meiddei tom, ete enni lii annaam jieijâs sämmilâžžân. Taan ääšist ij lah adelum čielgiittâs. Návt ij lah puáhtám pahudiđ, ete nubástusoccee enni ličij puáhtám tuhhiittuđ jienâstemvuoigâlâžžân sämitige vaaljâin. Tienávt koččâmâš ij lamaš meiddei päärni identifisistumist vaanhimis sämmilâš identiteetân. Taam tiet A vaidâlus hilgui.

Laahâ sämitiggeest 3 §, 21 §, 23 § 1 moomeent, 23 a § 1 moomeent já 26 § 1 ja 2 moomeent

Aalmuglâšvuoigâdvuođáid já pooliitlijd vuoigâdvuođâid kyeskee almossopâmuš (AP-sopâmuš) 1 artikla 1 já 3 saje, 25 artikla já 27 artikla.

OA olmoošvuoigâdvuotâkomitea uáivileh 1.2.2019 almottâsân nr 2668/2015 (Tiina Sanila-Aikio) já nr 2950/2017 (Klemetti Näkkäläjärvi já iäráseh)

ČUÁVDIMČIELGIITTÂS IHEKIIRJÁN

Adelempeivi 23.4.2021

Vuárkkumnummeer 211

Diaarinummeer 559/3/20

Sämitiggevaaljah – Merkkim vaaljâluvâttâlmân – Sämmilâšvuođâmiäruštâllâm – Uábbi vaaljâluvâttâlmist

A lâi ucâmušâst puáttiđ šoddâđ merkkejum sämitige vaaljâluvâttâlmân pahudâm, ete sun ana jieijâs sämmilâžžân, já táttum, ete suu merkkejeh vaaljâluvâttâlmân sämitiggeest adelum laavâ 3 § 2 já 3 saje vuáđuld. Sämitige vaaljâlävdikodde lâi hilgom A táttum šoddâđ merkkejum jienâstemvuoigâlâžžân sämitige vaaljâluvâttâlmân. Sämitige vaaljâlävdikodde já sämitige haldâttâs lijjii hilgom A njuolgimvátámâšâid. A lâi čáittám vaidâlmistis alemuu haldâttâhriähtán eereeb iärásij, ete suu uábbi lâi nobdum tevdimin sämitiggeest adelum laavâ 3 §:st asâttum iävtuid. Uábbi lâi merkkejum vaaljâluvâttâlmân alemuu haldâttâhrievti miärádâssáin. A mield sämitige haldâttâs ličij kolgâm čuávvuđ taam miärádâs meiddei suu uásild.

Alemus haldâttâhriehti pahudij, ete jiešidentifikaatio lasseen miinii sämitiggeest adelum laavâ 3 § asâttum objektiivlâš kriiteer kalga olášuđ, ete A nabdoo lemin sämitiggelaavâ 3 § uáivildum sämmilâš. Ko árvuštâlmist koolgâi väldiđ vuotân OA olmoošvuoigâdvuotâkomitea ive 2019 pahudâm uáinuid, tuše tot, ete A uábbi lâi merkkejum vaaljâluvâttâlmân alemuu haldâttâhrievti miärádâssáin ive 2015, ij merhâšâm, ete meiddei A koolgâi merkkiđ vaaljâluvâttâlmân. Alemus haldâttâhriehti noobdij, ete A ereslágán kohtâlmân lâi taan tiileest vuáđulaavâ 6 § 2 momentist uáivildum já olmoošvuoigâdvuotâkomitea uáinuin tiettum tohhejeijee agâstâllâm.

Ko A ij čáittám taggaar čielgiittâs, mon vuáđuld ličij puáhtám pahudiđ monnii sämitiggelaavâ 3 § asâttum objektiivlii kriiteer olášum, alemus haldâttâhriehti hilgoi vaidâlem.

Suomâ vuáđulaahâ 6 § 1 já 2 moomeent ja 17 § 3 moomeent

Laahâ sämitiggeest 3 §, 21 §, 23 § 1 moomeent, 23 a § 1 moomeent ja 26 § 1 moomeent

Riehtiministeriö asâttus sämitige vaaljâin čuovvum vuáháduvâin 2 § 1 moomeent

Aalmuglâšvuoigâdvuođáid já pooliitlijd vuoigâdvuođâid kyeskee almossopâmuš (AP-sopâmuš) 1 artikla 1 ja 3 saje, 25 artikla ja 27 artikla.

OA olmoošvuoigâdvuotâkomitea uáivileh 1.2.2019 almottâsân nr 2668/2015 (Tiina Sanila-Aikio) já nr 2950/2017 (Klemetti Näkkäläjärvi já iäráseh)

Ohtâvuotâtiäđuh:

Jaana Lappalainen, proojeekthovdâ, sajasâš viestâdemhovdâ, alemus haldâttâhriehti, 050 308 7574, ovdânommâ.suhânommâ@oikeus.fi